voortgezet onderwijs

"Eigen gedachten en die van anderen onderzoeken, dat is wat kinderen en jongeren doen als zij samen filosoferen."



(GAST)LESSEN

VOORTGEZET ONDERWIJS


Op sommige scholen is filosofie een examenvak, waarbij je vooral kennismaakt met denkbeelden van filosofen en filosofische begrippen nader verkent. Filosoferen is een activiteit die je ook zonder achtergrondkennis van filosofie kunt beoefenen. Je kunt samen nadenken over vakoverstijgende thema’s of juist filosoferen over een thema binnen een bepaald vak. Schakel een gastdocent van Filosoferen in de klas in om een serie lessen te geven. De lessen zijn onderverdeeld in thema’s. Een serie lessen bestaat uit 6 lessen van 50 minuten en is qua inhoud afgestemd op de leeftijd van de leerlingen.


Klik hier voor de kosten.


Wil je leren om zelf te filosoferen op school? Volg dan een training.



VOORTGEZET ONDERWIJS

ETHIEK


De manier waarop we omgaan met dieren of het milieu, nieuwe vraagstukken rondom AI (artificial intelligence) en groeiende zorgkosten: hierover kunnen vragen gesteld worden die niet 1-2-3 te beantwoorden zijn. Tijdens deze lessen wordt gezamenlijk nagedacht over vragen als: Wat is een rechtvaardige verdeling tussen arm en rijk? Is hulp bij zelfdoding wel of geen moord? Is burgerschap voor dieren een goed idee? Moet er een minister van geluk komen? Helpt straf? We kunnen het thema op verzoek ook aan laten sluiten bij de lesstof. Er wordt gewerkt met verschillende werkvormen en er is veel ruimte voor interactie.




VOORTGEZET ONDERWIJS

MEDIAWIJSHEID

 

Filosoferen over mediawijsheid kan over tal van onderwerpen, zoals: beeldvorming, identiteit, fake nieuws of (cyber-)pesten. Deze onderwerpen komen in een serie lessen allemaal aan bod. Door er met een filosofische bril naar te kijken ontstaat ruimte voor een gesprek, zonder dat het onveilig voelt.


Filosoferen over beeldvorming en identiteit:

Het leven lijkt maakbaar, door de beelden die we dagelijks zien via onze beeldschermen. Het mediabeeld wordt gekoppeld aan de alledaagse realiteit. Wat is echt? Wie ben je met en wie ben je zonder beeldscherm? Is het erg als dit van elkaar verschilt?

Filosoferen over (fake)nieuws:

Aan de hand van beeldmateriaal en actuele voorbeelden wordt ook samen nagedacht over nieuws. Wat is nieuws? Van wie is nieuws? Is een journalist objectief? Hoe en waarom wordt nepnieuws gemaakt? De leerlingen gaan zelf aan de slag met nieuws, door onderzoek te doen en zelf een (nep?)nieuwsbericht te maken.

Filosoferen over (Cyber-)pesten en sexting:

Pesten is een lastig onderwerp; het is niet altijd duidelijk wat pesten is en de grens tussen plagen en pesten is per persoon verschillend. Door erover te filosoferen, wordt neutraal gekeken naar wat pesten is, zonder direct te oordelen. Dit maakt het veiliger voor de leerlingen om erover te praten.

Sexting komt op alle scholen voor en kan ingrijpende gevolgen hebben voor de betrokkenen. Met leerlingen wordt -aan de hand van creatieve werkvormen- bijvoorbeeld gefilosofeerd over de betekenis van begrippen die daarbij langs kunnen komen, zoals de ‘schuldvraag’: kun je iemand ‘de schuld’ geven als het uit de hand loopt? Wat betekent ‘eigen verantwoordelijkheid’? Wat is ‘respect’?




VOORTGEZET ONDERWIJS

IDENTITEIT & SEKSUALITEIT

 

Identiteit is één van de speerpunten van burgerschapsonderwijs. Jongeren denken veel na over de eigen identiteit. Juist door erover te filosoferen, kun je het begrip identiteit vanuit verschillende perspectieven onderzoeken. Wat maakt jou jou? Wat hoort er allemaal bij jou? Horen je vrienden ook bij jou? Ben je nog steeds jezelf als je je heel anders kleedt of als een andere hobby hebt? Wat is de invloed van je omgeving op wie jij bent en op wat jij doet?


Ook de seksualiteit ontluikt en ontwikkelt zich. Door de digitalisering zien jongeren steeds jonger expliciete seksuele beelden, al dan niet vanuit de eigen keuze. Bij het filosoferen over seksualiteit wordt door middel van metaforen gekeken naar het eigen ik en daardoor staan de eigen ervaringen niet direct centraal. Zo wordt het gemakkelijker voor leerlingen om over dit ‘ongemakkelijke’ onderwerp te praten. Thema’s als homoseksualiteit en verschillen tussen mannen en vrouwen komen ook aan bod.




VOORTGEZET ONDERWIJS

SOCRATISCH GESPREK

 

In een socratisch gesprek oefenen leerlingen met elkaar hoe zij hun gedachten en  gevoelens helder kunnen formuleren, open te luisteren naar andere leerlingen, hoe zij door kunnen vragen en hun oordelen kunnen opschorten.

Al na één socratisch gesprek kun je resultaten zien, doordat leerlingen beter naar zichzelf en anderen luisteren, nauwkeuriger formuleren of andere interpretaties leren kennen van eigen begrippen. Ook kunnen leerlingen aspecten ontdekken van hun eigen gesprekshouding, zoals (on-)geduld, (on-)mondigheid of impulsiviteit. Daarnaast kan inzicht in eigen oordelen en daar afstand van doen een effect zijn. Een socratisch gesprek is een leerzame ervaring voor de hele groep.


 

 

VOORTGEZET ONDERWIJS

WIJ-ZIJ DENKEN

 

De thuisspelende club versus de uitspelende club, Nederlanders van boven de rivieren en eronder: wij-zij denken is niet nieuw en komt overal voor. Er kan een gevoel van ‘wij-tegen-zij’ zijn in de klas, op school en de sportclub. Hoe voorkom je dat dit wij-zij denken de sociale veiligheid verstoort, of als partijen tegenover elkaar staan? Wie beïnvloedt wie? Hoe kun je zelf dit wij-zij denken beïnvloeden?

 

In deze serie lessen krijgen de leerlingen aan de hand van voorbeeldsituaties inzicht in de verschillende rollen die er zijn bij wij-zij denken. Deze voorbeeldsituaties zijn vaak níet vanuit eigen ervaringen van de leerlingen om veiligheid in de klas te borgen, maar als zij zelf aangeven dat dit geen probleem is, dan kan dat natuurlijk ook. Ook wordt gewerkt met actuele voorbeelden uit de media. Wat hadden zij zelf kunnen doen in deze situaties?


 


VOORTGEZET ONDERWIJS

WERELDBURGERSCHAP

 

Waar we vroeger een overzichtelijker leven hadden met een vaste woonplaats, wekelijks bezoek aan de kerk en een baan voor het leven, is de wereld nu constant aan het veranderen. Grenzen vervagen, migratiestromen worden groter, reizen is gemakkelijker en er moet gezamenlijk gezocht worden naar oplossingen voor problemen als gevolg van de opwarming van de aarde. In deze serie lessen wordt nagedacht over de vraag wat het betekent om een wereldburger te zijn vanuit diverse perspectieven. Leerlingen gaan in spelvorm zelf experimenteren met het vormen van een kleine samenleving.